Türklerin tarih boyunca kullandıkları alfabeler, yaşadıkları yer ve yaşam şekillerine bağlı olarak değişiklik göstermiştir. Orta Asya'dan günümüze kadar beş farklı alfabe kullanan Türk devletleri, bu alfabelerle tarihe önemli bir ışık tutmuşlardır. Bu alfabelerden yalnızca ikisi, Türk devletlerinin kendi oluşturdukları alfabeler olup, geri kalan üçü ise diğer toplumların etkisinde kalarak kullanılmıştır. Göktürk Alfabesi Her ne kadar Göktürk Alfabesi olarak bilinse de, bu alfabe Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında en çok kullanılan olarak yer almaktadır. Sadece Göktürk Devleti değil, Hunlar ve birçok Türk kavmi de bu alfabeyi kullanmıştır. Adını Orhun Yazıtları'ndan alan Göktürk Alfabesi, 38 harften oluşan ve 4 sesli harfe sahip bir alfabedir. Bu 4 sesli harf, metinler içerisinde 8 farklı sese karşılık gelebilmektedir. Bazı heceler için alfabenin özel harfleri bulunmaktadır. "ok, uk, ko, ku, ük, kü, nç, nd" gibi heceler için özel harfler mevcuttur. Göktürk Alfabesi, sağdan sola yazılan ve okunan bir alfabe olmaktadır. Uygur Alfabesi Göktürk Devleti'nin yerine kurulan Uygur Devleti, Orta Asya Türk kültüründe köklü değişiklikler yaparak yerleşik hayata geçmişlerdir. Bu durum, dil alanında da değişiklikleri beraberinde getirmiş ve Uygur Alfabesi'ni oluşturmuşlardır. Bu alfabe, 18 adet işaret ve sembolden oluşmaktadır. 4 sembol sesli harf olarak kullanılmıştır. Göktürk Alfabesi gibi sağdan sola yazılıp okunan Uygur Alfabesi, harflerin birbirine bitişik olarak yazıldığı bir sistemdir. Arap Alfabesi Türklerin tarihte yaptığı en büyük olaylardan biri, İslamiyet'i kabul etmeleridir. İslamiyet'i kabul ettikten sonra, Türkler tarih sahnesinde daha çok rol almaya başlamışlardır. Arap Alfabesi, Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında en uzun süre kullanılan olmuştur. Osmanlı Devleti'nin kuruluşu, Selçuklular ve öncesi ile başlayan bu dönem, harf inkılabında son bulmuştur. Arap Alfabesi normalde 28 harften oluşurken, Türkler bu alfabeye bazı eklemeler yaparak kullanmışlardır. Osmanlıca'da bazı Türkçe karakterli harfler de bunun somut örnekleridir. Türkler, Arap Alfabesi'ni 31-36 harfli olarak kullanmışlardır. Türklerin ortaya koyduğu birçok eser bu alfabe ile yazılmıştır. Kiril Alfabesi Kiril Alfabesi, Türklerin tarih boyunca kullanmak zorunda kaldıkları bir alfabedir. Bu durum, Rusya'nın Orta Asya'da hakimiyeti altına aldığı Türk devletlerine ve toplumlarına zorla kabul ettirdiği bir alfabedir. Kiril Alfabesi, şekil ve sembollerden oluşan bir alfabedir. 38 harften oluşan bu alfabe, Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında en çok sesli harfe sahip olanıdır. Alfabede 11 sesli harf bulunmaktadır. Kiril Alfabesi, soldan sağa doğru yazılıp okunmaktadır. Latin Alfabesi Dünyada birçok devletin kullandığı Latin Alfabesi, Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında yerini almıştır. İlk defa Azeriler tarafından kullanılan bu alfabe, 1928 yılındaki değişiklikle birlikte Türkiye'de de kullanılmaya başlanmıştır. 8 sesli harften oluşan bu alfabede, Türkiye'de kullanılan versiyonda 21 tane sessiz harf bulunmaktadır. Türkiye'de kullanılan Latin Alfabesi, bazı değişikliklere uğramıştır. Örneğin, diğer dünya devletleri Latin Alfabesi'ni kullanırken Q, X, W gibi harfleri kullanırken, Türkiye'de Ç, Ğ, Ö, Ü gibi harfler eklenmiştir. Bu anlamda Türkiye'de kullanılan Latin Alfabesi, kısmi olarak değişikliğe uğramıştır. Latin alfabesi, öğrenmesi son derece kolay olan bir alfabe olup, soldan sağa yazılıp okunmaktadır. Ekstra Bilgiler Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında bu beş büyük alfabe öne çıkanlar olmaktadır. Ancak Türkler, etkisinde kaldıkları birçok devletin ve milletin alfabesini kullanmışlardır. Özellikle Orta Asya'da bu durumla çok sık karşılaşılmıştır. Çin ile münasebette bulunan bazı Türk toplulukları, Çin Alfabesi'ni dahi kullanmışlardır. Ancak bu toplumlar sonradan asimile olup öz benliklerini yitirdikleri için, Çin Alfabesi tam anlamıyla Türklerin tarih boyunca kullandığı alfabeler arasında yer almamıştır. |
Ben
09 Nisan 2024 SalıKeşke Göktürk alfabesini kullansak ne güzel olurdu
Cevap yazAdmin
09 Nisan 2024 SalıBen, Göktürk alfabesinin kullanılması fikri gerçekten ilginç ve kültürel anlamda çok zenginleştirici olabilir. Ancak, günümüzde yaygın olarak kullanılan Latin alfabesi ile karşılaştırıldığında güncel iletişim ve teknoloji ile uyumlu olması açısından bazı zorlukları olabilir. Yine de, tarihimize ve köklerimize olan bağlılığımızın bir sembolü olarak Göktürk alfabesinin öğretilmesi ve yaygınlaştırılması, kültürel mirasımızı canlı tutmak adına önemli bir adım olurdu.
Muhsine
09 Nisan 2024 SalıGöktürk alfabesi çözülmesi zor ve artık kullanılmayan bir alfabedir. Harf sayısı ve gramer kuralları bakımından büyük bir değişiklik gerekir.
Soru Sor / Yorum Yap