Kazak alfabesi, Kazakça dilini yazmak için kullanılan bir yazı sistemidir. Kazak Kiril alfabesi, Kazakistan ve Moğolistan'da yaygın olarak kullanılmaktadır. Bu alfabe, Kazak Türkçesindeki sesleri göstermek için Rus alfabesindeki otuz üç harfe dokuz harf daha eklenerek toplamda kırk iki harfli bir sistem olarak 1940 yılında Ahmet Baytursunov tarafından önerilmiştir. Kazakça, Kıpçak bölgesine ait ve Kazakistan'da konuşulan medeni Türk yazı dillerinden biridir. Kazak alfabesi, Nogay ve Karakalpak Türkçesi'ne oldukça yakın bir dildir. Dünyada yaklaşık 16 milyon kişi Kazak Türkçesi konuşmakta olup, Kazakistan'da bu sayı 10 milyona ulaşmaktadır. Moğolistan'daki Bayan-Ölgii eyaletinde nüfusun %98'i Kazak Türklerinden oluşmakta ve büyük çoğunluğu Kazak Türkçesi ile konuşmaktadır. Kazakça'da erkek isimlerinin başına ve sonuna "bay", "bek", "han", "gali" gibi ekler yapılması yaygındır. Kız isimlerinde ise "gül" ve "nur" kullanımı oldukça yaygındır. Kazak Alfabesinin Özellikleri Kazak alfabesinde, Türkçe kökenli kelimelerde başındaki "y" harfi, "j" harfine dönüşmüştür. Kazak alfabesinde eklerde de benzer değişiklikler olmaktadır. Yabancı kökenli kelimelerde bu değişiklikler görülmez. Kazak alfabesinde "j" harfiyle yazılan kelimeler bazı ağızlarda şive olarak "c" olarak söylenmektedir. Ayrıca konuşma dilinde ilk hecede "ö" harfi ya da "ü" harfi gelirse, ikinci ya da üçüncü hecelerde de gelebilir; bu yazıda olmaz. Kazakçada üç farklı şimdiki zaman vardır:
Tarihsel Gelişim Kazakçanın eski alfabesi 38 harfli Orhun yazısıyla yazılmıştır. Günümüzde ise Kazakçada bazı ek harfler kullanılarak Latin alfabesi, Arap alfabesi ve Kiril alfabesi ile yazılabilmektedir. Kiril alfabeli Kazakistan alfabesi kırk iki harf olup içerisinde pek çok işaret bulunmaktadır. Kazak alfabesindeki harfler ince, kalın, genizden, nazal, hırıltılı, geniş, kalınlaştıran ve kalın ün veren harfler olarak sınıflandırılabilir. Kazak alfabesinde Rusça'dan alınan ödünç kelimeler de bulunmaktadır. En fazla Çin, İran ve Afganistan'da kullanılan Kazak Arap alfabesinde 29 harf bulunur. Kazakistan'da Klavye Düzeni Kazakistan'da Kazak Kiril yazısı için kullanılan standart Windows klavyesinde, Kazakçada bulunan fakat Rusçada bulunmayan karakterler Rusça klavyenin numara düğmelerine yerleştirilmiştir. Kazak Türkleri, genişletilmiş dokuz Kazak harfi ile Rus harflerini kullanabilirler ve kullanırlar. Kazak alfabesi, Ural-Altay dil ailesine ve Orta Asya bölgesine aittir. Kazak alfabesi, Kırgız Türkçesine yakındır ve benzerlikler taşır. Kazak alfabesi, Kıpçak öbeğine ait olan bir alfabedir. Latin Alfabesine Geçiş Kazaklar, Kazak alfabesinden Latin alfabesine geçişin önemli ve gerekli olduğunu düşünmeye başlamışlardır. 2012 yılında Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, 2025 yılında Latin alfabesine geçeceklerini belirtmiştir. Ancak aydınlar arasında bile Latin alfabesine geçilmesini istemeyen kişiler bulunmaktadır. Altmış altı kişilik yazarlar ve aydınlar grubu, Latin alfabesine geçilmesini istemediklerini dile getirmişlerdir. Bu aydınlar ve yazarlar, tam tersine Kazak dilinin geliştirilmesi ve güçlendirilmesi taraftarıdırlar. |
.jpg "İşaret Dili Alfabesi Kullanımı ve Tarihi")
