Transkripsiyon alfabesi, bir dilde kullanılan eski alfabedeki harflerin yeni alfabede bulunmaması durumunda, eski harflerle yazılan bir metnin yeni harflere çevrimi için kullanılan alfabelerin ortak adıdır.

Dünya üzerinde pek çok farklı milletin eski zamanlarda kullandıkları alfabeleri değiştirdikleri göz önüne alındığında, farklı alfabeler için farklı transkripsiyon işaretleri ve alfabeleri kullanıldığını görmek mümkündür.

Transkripsiyon alfabesi açıklanırken, ülkemizde de yabancı olmayan alfabelerden yararlanmak çok daha akıllıca olacaktır. Bilindiği üzere, ülkemizde Osmanlı Türkçesi döneminde Arap harfleri kullanılıyordu. 20. yüzyılın ilk çeyreğine kadar kullanılmaya devam eden bu alfabede kullanılan Arap harfleri, Latin alfabesinde kullanılan harflerle karşılaştırıldığında bazı harflerin Latin alfabesinde karşılıklarının bulunmadığını görmek mümkündür.

Arap harfleri kullanıldığı zamanlarda "k" harfini göstermek amacıyla iki farklı "k" olarak okunan ve yazılan "kaf" ve "kef" harfleri kullanılmaktaydı. Ancak Latin alfabesine bakıldığında yalnızca bir tane "k" harfi bulunduğunu görüyoruz. Eski metinlerin günümüz alfabesine çevrimi sırasında, eski metinde kullanılan "kaf" harfini belirtmek için transkripsiyon alfabesi oluşturulurken "k" harfinin altına bir nokta koyulmuş, bu da orijinal metinde yazının hangi "k" kullanılarak kaleme alındığını göstermiştir. Arap harflerinde iki farklı "k" bulunmasının nedeni ise Osmanlı Türkçesinde sesli harflerin kullanımına çok az yer verilmesidir. Bunun yerine kalın sıradan ünlüler ya da ince sıradan ünlülerin kullanımı için farklı harflerin kullanımına gidilmiştir.

Osmanlı Türkçesinde yazılmış bir metni Latin alfabesine çevirmek için kullanılan transkripsiyon alfabesi söz konusu olduğunda Latin alfabesinde bir tane "h" harfi olduğu, ancak Arap harfleri kullanılırken üç farklı "h" harfi kullanıldığı görülür. Bu yüzden Arap harfleri ile yazılmış bir metni Latin harflerine çevirme işlemi gerçekleştirilirken "güzel h" harfinin işaretsiz olarak gösterilmesi söz konusuyken, "ha" harfini gösterebilmek için "h"nin altına bir nokta, "hı" harfi için ise "h"nin altına bir çizgi çekildiği görülür. Bu sayede orijinal metinde kullanılan "h" harfi anlaşılmakta ve kelimenin nasıl okunması gerektiği de belirlenmektedir.

Transkripsiyon alfabeleri, özellikle kültürel ve tarihi metinlerin doğru bir şekilde anlaşılması ve aktarılması açısından büyük önem taşır. Bu alfabeler, eski metinlerin günümüz dillerine doğru ve eksiksiz bir şekilde çevrilmesini sağlar. Bu süreçte kullanılan işaretler ve özel karakterler, orijinal metnin anlamını koruyarak modern okuyucuların metni doğru anlamalarına yardımcı olur. Böylece, kültürel mirasın korunması ve geleceğe aktarılması sağlanır.

Transkripsiyon alfabeleri, bu alanlarda yapılan çalışmaların doğruluğunu ve güvenilirliğini arttırarak, bilimsel araştırmalara büyük katkı sağlar.