Selçuklular döneminde hangi yazı sistemleri kullanıldı?

Selçuklu döneminde yazı sistemleri, devletin kültürel çeşitliliğini ve idari ihtiyaçlarını yansıtan bir mozaik sunar. Resmi belgelerden sanat eserlerine uzanan bu zengin miras, farklı alfabe ve yazı stillerinin bir arada nasıl kullanıldığını gözler önüne seriyor.

20 Kasım 2025

Selçuklular Döneminde Kullanılan Yazı Sistemleri


Selçuklular, Orta Çağ'da geniş bir coğrafyada hüküm süren ve kültürel açıdan zengin bir miras bırakan bir Türk-İslam devletidir. Bu dönemde, resmi işlemlerden edebi eserlere kadar çeşitli alanlarda farklı yazı sistemleri kullanılmıştır. Aşağıda, Selçuklular döneminde yaygın olarak kullanılan yazı sistemleri detaylandırılmıştır:

  • Arap Alfabesi
Selçuklular, İslamiyet'i benimsedikten sonra Arap alfabesini resmi yazı sistemi olarak kullanmaya başlamışlardır. Bu alfabe, aşağıdaki alanlarda yaygınlık kazanmıştır:
  • Resmi yazışmalar ve devlet belgeleri
  • Dini metinler (Kur'an, hadis, tefsir)
  • Bilimsel ve edebi eserler (tıp, astronomi, şiir)
  • Mimari yapılardaki kitabeler (cami, medrese, türbe)
Arap alfabesi, Farsça ve Türkçe gibi dillerin yazımında da uyarlanmış, bu sayede çok dilli bir kültürel ortam oluşmuştur.

  • Farsça ve Nesih Yazı Stili
Selçuklu saray ve edebiyat çevrelerinde Farsça, önemli bir iletişim dili haline gelmiştir. Farsça metinler, genellikle "Nesih" adı verilen yazı stiliyle yazılmıştır. Bu stil, aşağıdaki özelliklere sahiptir:
  • Okunması kolay, yuvarlak hatlı ve düzenli bir yapı
  • Edebi eserlerde ve günlük yazışmalarda tercih edilmesi
  • Özellikle şiir ve tarih kitaplarında sıkça kullanılması
  • Kûfi Yazı
Selçuklu döneminde, daha çok süsleme ve anıtsal yapılarda kullanılan bir yazı stili olan Kûfi yaygındı. Özellikle şu alanlarda görülür:
  • Mimari eserlerdeki taş ve çini kitabeler
  • Kur'an nüshalarının başlık ve süslemeleri
  • Geometrik desenlerle birleştirilerek dekoratif amaçlı kullanım
Kûfi yazı, dik ve köşeli hatlarıyla dikkat çeker ve sanatsal değeri yüksektir.

  • Divani ve Sülüs Yazıları
Selçuklular, sonraki dönemlere etki eden yazı stillerini de kullanmıştır. Örneğin:
  • Divani: Resmi belgeler ve fermanlarda kullanılan, karmaşık ve süslü bir stil.
  • Sülüs: Dini ve edebi metinlerde tercih edilen, estetik ve akıcı hatlara sahip bir yazı türü.
Bu stiller, Osmanlı döneminde daha da geliştirilmiştir.

  • Diğer Yazı Sistemleri ve Diller
Selçuklu coğrafyası çok kültürlü bir yapıya sahip olduğundan, aşağıdaki yazı sistemleri de belirli ölçülerde kullanılmıştır:
  • Uygur Alfabesi: Erken dönem Selçuklu Türklerinde ve bazı resmi olmayan metinlerde görülmüştür.
  • Yunanca ve Ermeni Alfabesi: Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yerel halklar tarafından kullanılmıştır.
  • Soğd Yazısı: Ticaret ve kültürel etkileşimler nedeniyle sınırlı ölçüde varlığını sürdürmüştür.

Sonuç


Selçuklular döneminde, Arap alfabesi temel yazı sistemi olmakla birlikte, çeşitli yazı stilleri ve diller bir arada kullanılmıştır. Bu durum, devletin kozmopolit yapısını ve kültürel zenginliğini yansıtmaktadır. Mimari, edebiyat ve bilim alanlarındaki eserler, bu yazı sistemlerinin günümüze ulaşan önemli kanıtlarıdır.

Yeni Soru Sor / Yorum Yap
şifre
Sizden Gelen Sorular / Yorumlar
Çok Okunanlar
Alfabe Nedir
Alfabe Nedir
Haber Bülteni
Popüler İçerik
Enokyan Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Enokyan Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Almanca Alfabe Kullanımı ve Tarihi
Almanca Alfabe Kullanımı ve Tarihi
Kuranı Kerim Alfabesi
Kuranı Kerim Alfabesi
Kazak Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Kazak Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Osmanlıca Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Osmanlıca Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Güncel
Braille Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Braille Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Güncel
Melek Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Melek Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Güncel
Uygur Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
Uygur Alfabesi Kullanımı ve Tarihi
;